1. Giriş
İş hukukunda iş sözleşmesinin feshi, hem işçi hem de işveren açısından önemli sonuçlar doğurur. Özellikle işverenin işçiyi haklı bir neden olmaksızın işten çıkarması, yani haksız fesih, işçinin ciddi hak kayıplarına uğramasına neden olabilir. Bu makalede, işçinin haksız feshe uğraması durumunda sahip olduğu haklar ve başvurabileceği hukuki yollar ele alınacaktır.
2. Haksız Fesih Nedir?
Haksız fesih, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işverenin, haklı nedenler olmaksızın işçinin iş sözleşmesini sona erdirmesidir. Bu durum genellikle aşağıdaki şekillerde ortaya çıkar:
- Performans düşüklüğü gerekçesiyle ancak belgeye dayanmadan fesih
- Disiplinsiz davranış iddialarının somut delillere dayanmaması
- İşçinin iş güvencesi kapsamında olmasına rağmen geçerli neden gösterilmemesi
3. İşçinin Hakları Nelerdir?
İşçi, haksız feshe uğradığında çeşitli tazminat ve haklar talep edebilir:
a. İşe İade Davası
- İşçinin, aynı işverene bağlı olarak en az 6 ay çalışmış olması ve iş yerinde en az 30 işçi bulunması koşuluyla iş güvencesi hükümleri devreye girer.
- İşçi, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde işe iade davası açabilir.
- Mahkeme işe iadeye karar verirse, işveren işçiyi tekrar çalıştırmak ya da tazminat ödemek zorundadır.
b. Kıdem ve İhbar Tazminatı
- Haksız feshin gerçekleşmesi halinde işçi, çalıştığı süreye göre kıdem tazminatına ve önceden bildirim yapılmadıysa ihbar tazminatına hak kazanır.
c. Boşta Geçen Süre Ücreti
- Mahkeme işe iadeye karar verirse, kararın kesinleşmesine kadar (en fazla 4 ay) işçiye ücret ve diğer hakları ödenir.
d. Sendikal Nedenle Fesihte Ayrı Tazminatlar
- Eğer işçinin sendikal faaliyetleri nedeniyle işine son verilmişse, sendikal tazminat gündeme gelir.
4. Delil ve İspat Yükü
İşveren, feshin geçerli veya haklı nedenlere dayandığını ispatlamakla yükümlüdür. Bu nedenle işçinin fesih bildiriminde belirtilen gerekçelerin somut delillerle desteklenip desteklenmediği önemlidir.
5. Hukuki Süreç Nasıl İşler?
- İşçi, öncelikle arabulucuya başvurmak zorundadır (zorunlu arabuluculuk).
- Arabuluculuk olumsuz sonuçlanırsa iş mahkemesinde dava açılır.
- Dava sürecinde tanık, yazılı belgeler, kamera kayıtları vb. deliller değerlendirilir.
6. Sonuç
İşverenin keyfi ya da belgesiz bir şekilde iş sözleşmesini feshetmesi, iş hukuku bakımından geçersizdir. Haksız yere işten çıkarılan işçiler, kıdem ve ihbar tazminatlarının yanı sıra işe iade ve diğer haklarını yargı yoluyla arayabilirler. Bu süreçte uzman bir iş hukuku avukatından destek almak, işçinin hak kaybını önleyecektir.
