Adli Tatilde Görülen Davalar ve İşlemler
Türkiye’de adli tatil, her yıl 20 Temmuz’dan 31 Ağustos’a kadar süren, mahkemelerin genel olarak yargılamalara ara verdiği bir dönemdir. Bu dönemde çoğu dava ve yargı süreci duraksar; ancak hukuken aciliyeti olan, tarafların haklarının korunması açısından zaman kaybının telafisi mümkün olmayan dava ve işlemler kesintisiz yürütülür. Adli tatilde görülebilecek dava ve işler, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 103. maddesi başta olmak üzere çeşitli mevzuat hükümleriyle düzenlenmiştir.
1. Adli Tatilde Kesintisiz Görülen Dava ve İşler
a) Geçici Hukuki Koruma Talepleri
Adli tatilde öncelikle ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin korunmasına yönelik talepler hızlı şekilde sonuçlandırılır. Bu talepler, dava açılmadan önce veya dava sürecinde mahkemeden talep edilerek tarafların haklarının korunması sağlanır. Örneğin, bir taşınmazın el değiştirmesinin engellenmesi veya şirketin varlığının korunması gibi telafisi güç zararların önüne geçilmesi için gereklidir.
b) Aile Hukuku İle İlgili İşlemler
Nafaka talepleri, soybağı tespitleri, velayet ve vesayet konuları gibi aile hukukuna ilişkin işlemler de adli tatilde durmaksızın yürütülür. Özellikle çocukların korunması, nafaka ödemelerinin sürdürülmesi gibi hususlar, gecikmesi halinde ciddi mağduriyetlere yol açabileceğinden bu süreçler önceliklidir.
c) Nüfus Kayıtlarının Düzeltilmesi
Nüfus kayıtlarındaki hataların düzeltilmesi talepleri de adli tatilde işleme alınır. Doğum, ölüm, evlilik gibi temel bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlıkların hızlıca giderilmesi, kişilerin hukuki statüsünü doğrudan etkilediğinden önem taşır.
d) İş Hukuku Davaları
İşçi ve işveren arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar da adli tatilde görülebilen işler arasındadır. Özellikle iş sözleşmesine dayanan alacaklar, tazminatlar ve işe iade talepleri gibi konular, tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını yakından ilgilendirdiğinden gecikmeden incelenir.
e) Ticaret Hukuku İşlemleri
Ticari defterlerin kaybı nedeniyle kayıp belgesi verilmesi ve kıymetli evrakın iptali gibi ticaret hukuku alanındaki işlemler adli tatilde de devam eder. Ayrıca şirketlerin ticari faaliyetlerini etkileyecek acil konular da hızlıca değerlendirilir.
f) İflas ve Konkordato İşlemleri
İflas ve konkordato süreçleri, şirketlerin veya kooperatiflerin ekonomik hayatını doğrudan etkilediğinden, adli tatilde kesintisiz yürütülür. Uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma ve ödeme planlarının onaylanması gibi işlemler aciliyet taşır.
g) Keşif İşlemleri
Mahkemece adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler, örneğin uzman raporu alma veya olay yerinde inceleme gibi uygulamalar, zamanında tamamlanarak yargılama sürecinin aksamaması sağlanır.
h) Tahkim İşlemleri
Taraflar arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde tahkim yoluna başvurulmuşsa, tahkimle ilgili dava ve işlemler adli tatilde de yürütülür. Mahkemenin tahkim konusundaki yetkileri ve tahkim kararlarının denetimi de bu kapsama girer.
i) Çekişmesiz Yargı İşleri
Vasiyet, vesayet, mirasın reddi gibi çekişmesiz yargı kapsamındaki iş ve işlemler, yargılamaya ilişkin taraflar arası uyuşmazlık bulunmadığından adli tatilde devam eder.
j) İvedi İşler
Kanunda veya tarafların talebi üzerine mahkemece ivedi görülmesine karar verilen işler, adli tatilin herhangi bir aşamasında öncelikli olarak ele alınır. Örneğin, bazı aile hukuku konuları veya acil ihtiyati tedbir talepleri ivedi işler arasında sayılabilir.
2. Duruşmalar ve Yargı Sürecinin İşleyişi
Adli tatilde genel olarak duruşmalar açılmaz ve yargılama süreçleri askıya alınır. Ancak yukarıda sayılan acil dava ve işlerde duruşma yapılması gerekebilir. Bunun yanında, tarafların ortak rızasıyla veya duruşmaya katılan taraflardan birinin yokluğunda, hazır olan tarafın talebi üzerine duruşmalar tatilin sonrasına ertelenebilir.
3. Adli Tatilin Süreler Üzerindeki Etkisi
Adli tatilde dava açma, cevap verme gibi süreler genel olarak işlemeye devam eder. Ancak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 104. maddesine göre, dava süresi adli tatil dönemine rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın tatilin bittiği günden itibaren bir hafta daha uzatılır. Bu düzenleme, tarafların hak kaybı yaşamasını önlemeye yöneliktir.
Sonuç
Adli tatil, yargı çalışanlarının dinlenmesi ve yargı faaliyetlerinin düzenlenmesi için belirlenmiş özel bir zaman dilimidir. Ancak tarafların temel hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla bazı dava ve işlemler bu dönem boyunca kesintisiz yürütülür. Geçici hukuki koruma talepleri, aile hukuku, iş hukuku, ticaret hukuku, iflas ve konkordato işlemleri, ivedi işler gibi başlıca davalar adli tatilde de karara bağlanır. Tarafların dava ve işlemlerde hak kaybına uğramaması için sürelere dikkat etmesi ve gerekirse uzman hukuki destek alması önemlidir.
